Współczesne gry online, choć często postrzegane jako niewinna rozrywka, mogą kryć w sobie mechanizmy hazardowe, które stanowią realne zagrożenie dla dzieci. W kolejnym odcinku podcastu „Zdrówko. Porozmawiajmy o zdrowiu dzieci”, poruszamy temat lootboxów, czyli wirtualnych skrzynek, które „kuszą” nagrodami. „Lootboxy są takim trochę wstępem do hazardu” – zauważa psycholożka w rozmowie z prowadzącą podcast Katarzyną Gawron.

Czym są lootboxy?

Lootboxy to wirtualne skrzynki, które można zdobywać w grach online. Zawierają one losowe przedmioty, za które można płacić realną walutą. Brzmi to niewinnie, ale jest to po prostu ukryty mechanizm hazardowy – mówi Maria Jakubczak – psycholożka na co dzień pracująca w Miejskim Centrum Profilaktyki Uzależnień w Krakowie. Dzieci, które nie rozumieją w pełni mechanizmów losowości, mogą łatwo wpaść w pułapkę ciągłego dążenia do zdobycia rzadkich nagród – zaznacza.

Jak działają mechanizmy hazardowe w grach?

  1. Losowość i nagrody: Gry wykorzystują losowość, aby przyciągnąć graczy. Opiera się to na mechanizmie zmiennego rozkładu wzmocnień, czyli, że gracz nigdy nie wie kiedy dostanie nagrodę. Jest to schemat, który najbardziej uzależnia, bo dodatkowo pojawia się efekt „prawie wygranej”, czyli takiej sytuacji, w której pomimo obiektywnej przegranej gracz ma subiektywne poczucie, że nagroda była bardzo blisko. Choć obiektywnie „prawie wygrana” i „przegrana” nie różnią się w zakresie faktycznego zysku (tak czy tak nie ma nagrody), to na poziomie emocjonalnym różnica jest bardzo duża. Gracz pomimo tego, że nic nie wygrał, ma poczucie „prawie wygranej”, która aktywuje układ nagrody, zwiększa pobudzenie fizjologiczne i motywuje do dalszej gry. Dlatego dziecko zamiast się zniechęcić, chce kontynuować grę, z przekonaniem, że tym razem na pewno się uda. Kolorowe animacje i dźwięki towarzyszące otwieraniu lootboxów dodatkowo stymulują układ nagrody w mózgu, co może prowadzić do uzależnienia.
  2. Waluty wirtualne: Dzieci często nie zdają sobie sprawy z wartości prawdziwych pieniędzy, gdyż w grach operują wirtualnymi walutami. Dla dziecka 15 zł to jest jakaś tam liczba. Nie ma to dla niego tak ogromnego znaczenia – zaznacza Maria Jakubczak.
  3. Regularne logowanie: Gry nagradzają za codzienne logowanie, co może prowadzić do lęku przed pominięciem (FOMO). Limitowane skrzynki, wydarzenia czasowe i nagrody dostępne „tylko teraz” wzmacniają lęk przed utratą okazji i utrudniają samokontrolę.

Dlaczego dzieci są podatne na mechanizmy hazardowe?

Dzieci są szczególnie podatne na te mechanizmy z kilku powodów. Po pierwsze, ich mózg jest bardziej wrażliwy na aktywację układu nagrody, co sprawia, że łatwiej i szybciej się uzależniają. Po drugie, jak tłumaczy Jakubczak: Im dziecko jest młodsze, tym mniej rozumie tę losowość.

Dodatkowo, atrakcyjna oprawa graficzna i dźwiękowa gier, często przypominająca popularne bajki dla dzieci, jeszcze bardziej przyciąga uwagę młodych graczy.

Sygnały ostrzegawcze, czyli na co rodzic powinien zwrócić uwagę?

Rodzice powinni być czujni na pewne sygnały ostrzegawcze. Jeśli dziecko zaczyna wydawać pieniądze na lootboxy lub spędza przy grach coraz więcej czasu, może to być oznaka problemu.

Psycholożka podkreśla, że: pierwszym sygnałem, który powinien nas zaniepokoić, jest ciągłe mówienie o grze. Ważne, aby rodzice byli świadomi, co ich dzieci robią w sieci i jakie gry wybierają.

Rodzice obserwując swoje dzieci powinni zwrócić uwagę na kilka kluczowych sygnałów:

  • Częste mówienie o grze: Jeśli dziecko skupia się wyłącznie na grach i lootboxach, może to być sygnał uzależnienia.
  • Zmiana zachowań społecznych: Odsunięcie się od rodziny i przyjaciół, którzy nie grają, może wskazywać na problem.
  • Wydawanie pieniędzy na gry: Prośby o pieniądze na zakup lootboxów to powód do niepokoju.

Kiedy trzeba zgłosić się do specjalisty?

  • Gdy pojawią się kłamstwa finansowe – np. celowe podkradanie karty płatniczej rodziców, żeby robić płatności, pomimo zakazu.
  • Agresja werbalna lub fizyczna w odpowiedzi na zakazy i ograniczenia
  • Wyraźny spadek funkcjonowania w szkole

Jak chronić dziecko?

Gość podcastu podkreśla, że niezbędne jest prowadzenie otwartej rozmowy z dzieckiem. Warto również ustalić jasne granice dotyczące czasu spędzanego na grach i konsekwentnie ich przestrzegać. Jeśli problem się pogłębia, warto skonsultować się z psychologiem.

Co może zrobić rodzic?

  1. Rozmowa: Regularne rozmowy z dzieckiem o jego zainteresowaniach i grach mogą pomóc w wykryciu problemu na wczesnym etapie.
  2. Ustalanie granic: Jasne zasady dotyczące czasu spędzanego na grach są niezbędne.
  3. Wsparcie specjalistów: W razie potrzeby warto skorzystać z pomocy psychologa lub specjalistycznych poradni.

Praktyczne wskazówki

1. Zasada, aby na koncie dziecka (i na urządzeniach, z których korzysta) nie zapisywać karty płatniczej, ani nie podpinać automatycznego sposobu płatności (Google Pay, Apple Pay, PayPal).
2. Założenie limitu wydatków na karcie/koncie.
3. Weryfikacja PEGI (Pan European Game Information), czyli europejskiego systemu klasyfikacji gier wideo, który określa minimalny zalecany wiek gracza i informuje o rodzajach treści mogących wpływać na dziecko. PEGI nie ocenia trudności gry, tylko jej treść i potencjalne zagrożenia rozwojowe.
4. Wspólne granie w gry z dzieckiem i omawianie ich mechanik

Świadomość zagrożeń związanych z mechanizmami hazardowymi w grach jest kluczowa dla ochrony najmłodszych. Rodzice powinni być czujni i aktywnie uczestniczyć w życiu swoich dzieci, aby w porę wychwycić niepokojące sygnały, które mogą wskazywać na uzależnienia behawioralne.

***

Zapraszamy do słuchania  podcastu „Zdrówko. Porozmawiajmy o zdrowiu dzieci”

Odcinki do odsłuchania/ zobaczenia na:

Zapraszamy również do grupy podcastu „Zdrówko. Porozmawiajmy o zdrowiu dzieci” na facebook.pl:

https://www.facebook.com/groups/zdrowkoporozmawiajmyozdrowiudzieci

Projekt realizowany przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego.

Maria Jakubczak psycholożka, ekspertka mówiąca o hazardzie w grach dla dzieci